Bu bir The Washington Post haberidir.
Türkiye depremi, nükleer santral inşa edilmesi tartışmasını yeniden canlandırdı
LEFKOŞA, Kıbrıs — Türkiye’nin bazı bölgelerinde ve komşu Suriye’de binaları deviren yıkıcı deprem, komşu Kıbrıs’ta Türkiye’nin güney Akdeniz kıyı şeridinde inşa edilen büyük bir nükleer santral hakkında uzun süredir devam eden bir tartışmayı yeniden canlandırdı.
6 Şubat depreminin merkez üssünün yaklaşık 210 mil (338 kilometre) batısında yer alan Akkuyu’daki fabrika sahası, güçlü sarsıntılara dayanacak şekilde tasarlanıyor ve 7,8 büyüklüğündeki depremden herhangi bir hasar görmedi veya güçlü yer sarsıntısı yaşamadı.
Ancak Türkiye’nin modern tarihinin en ölümcül depremi olan depremin boyutu, tesisin büyük bir fay hattının kenarına inşa edilmesine ilişkin mevcut endişeleri keskinleştirdi.
Rusya’nın projeden sorumlu devlet şirketi Rosatom, elektrik santralinin 9 büyüklüğünde bir depremden kaynaklanan “aşırı dış etkilere dayanacak” şekilde tasarlandığını söylüyor. Nükleer santral yapımında, tesisler, yerleştirildikleri alanda daha önce kaydedilenden daha aşırı sarsıntılara dayanacak şekilde tasarlanmıştır.
Rosatom geçen hafta Associated Press’e e-posta yoluyla Akkuyu reaktörü çevresinde meydana gelen 9 büyüklüğünde bir deprem olasılığının “yaklaşık olarak her 10.000 yılda bir” olduğunu söyledi. “Güvenlik marjı kavramı tam olarak bu şekilde uygulanıyor.” dedi.
Türkiye Enerji Bakanlığı’ndan bir yetkili, AP ile temasa geçtiğinde, projeyi yeniden değerlendirmek için acil bir planları olmadığını söyledi. Yetkili, hükümet protokolüne uygun olarak isminin açıklanmaması koşuluyla konuştu. Ancak bazı aktivistler, Türkiye’nin ilk nükleer santrali olan projenin hala tehdit oluşturduğunu söylüyor.
Buffalo Üniversitesi’nde inşaat mühendisliği profesörü olan ve deprem mühendisliği ve nükleer yapılar uzmanı Andrew Whittaker, nükleer tesislerin, önemli deprem sarsıntısı için boyutlandırılmış ve ticari binalardan çok daha sağlam, ağır takviyeli betondan inşa edildiğini söyledi.
Whittaker, “Geçen haftaki güçlü sarsıntıyla bağlantılı olan Doğu Anadolu Fayı’nın batı ucunda yer alması, tasarımın önemli sarsıntılara karşı kontrol edildiğini gösteriyor.” diye ekledi.
Yine de Whittaker, tesis de dahil olmak üzere tüm altyapı için bölgedeki sismik tehlike hesaplamalarının yeniden değerlendirilmesinin ihtiyatlı olacağını söyledi.
“Endişelenmek için bir sebep yok ama her zaman dikkatli olmak için bir sebep var” dedi.
Bu, Türkiye’deki ve etnik olarak bölünmüş Kıbrıs’ın her iki tarafındaki aktivistleri pek rahatlatmıyor. Atlatılan bu yıkıcı depremin, sismik fay hatlarına yakın bir nükleer santralin yaratacağı büyük riskin açık bir kanıtı olduğunu söyleyerek, projenin sonlandırılması çağrılarını yinelediler.
50’den fazla Kıbrıslı Rum ve Kıbrıslı Türk çevreci grup, sendika ve siyasi partiden oluşan bir koalisyon olan Kıbrıs Nükleer Karşıtı Platformu, AP’ye yaptığı açıklamada, “tüm siyasi partilere, bilim ve çevre kuruluşlarına ve sivil topluma mücadeleye katılmaları ve Türk hükümetine Akkuyu nükleer santral planlarını sonlandırması için baskı yapmaya çağırıyoruz.” dedi.
Kıbrıslı Avrupa Parlamentosu üyesi Dimitris Papadakis, Avrupa Komisyonu’na, Kıbrıs’a bu kadar yakın bir sismik bölgede bir nükleer santral inşa etmenin yarattığı tehlikeler nedeniyle santrali durdurmak için ne gibi acil önlemler almayı planladığını sordu.
Dünya çapındaki nükleer santraller, depremlere dayanacak ve büyük yer hareketi durumunda güvenli bir şekilde kapanacak şekilde tasarlanmıştır. Dünya Nükleer Birliği’ne göre, nükleer reaktörlerin yaklaşık %20’si önemli sismik aktivite alanlarında faaliyet göstermektedir.
Örneğin, Hamaoka Nükleer Santrali de dahil olmak üzere Japon nükleer santralleri, 8,5 büyüklüğünde depremlerin beklenebileceği bölgelerde bulunuyor. 2011 Fukushima nükleer felaketinden sonra, bir tsunaminin Daichi tesisine çarparak üç reaktörü eritmesi ve tehlikeli seviyelerde radyasyon salmasıyla daha sıkı güvenlik standartları benimsendi. Kaliforniya’daki Diablo Kanyon Elektrik Santrali de işletmecisine göre bölgede potansiyel olarak meydana gelebilecek depremlere, tsunamilere ve sellere güvenli bir şekilde dayanacak şekilde tasarlandı.
Türk nükleer düzenleyicileri, en uygun yeri belirlemek için sekiz yıl süren sismik çalışmaların ardından 1976 yılında Akkuyu’daki santralin inşası için lisans verdi, ancak proje 1986’daki Çernobil nükleer kazasının ardından yavaşladı. İlk reaktörün inşasına 2018’de başlandı. Büyük nükleer enerji santrallerinin inşası, altyapının boyutu, ölçeği ve karmaşıklığı ve türünün ilk örneği santrallerle ilgili gecikmeler nedeniyle geleneksel olarak biraz zaman almıştır.
Rosatom’a göre, Türkiye’nin Acil Durumların Sonuçlarını Önleme ve Ortadan Kaldırma Dairesi tarafından yapılan bir araştırma, Kıbrıs’ın kuzey kıyı şeridinden yaklaşık 95 kilometre uzaklıktaki Akkuyu’nun deprem açısından en güvenli bölge olarak kabul edilen beşinci derece deprem bölgesinde yer aldığını gösteriyor.
Şirket, tesis tasarımında bir dış betonarme duvar ve “öngerilmeli betondan” yapılmış bir iç koruyucu kabuk ve yapıya ek sağlamlık vermek için beton kabuğun içine gerilmiş metal kablolar içerdiğini söyledi. “Ve modern reaktör tasarımı, Rusya’nın VVER-1200’ü ek bir güvenlik özelliği içeriyor, acil bir durumda erimiş radyoaktif malzemeleri yakalayan ve soğutan “çekirdek yakalayıcı” adı verilen 144 tonluk bir çelik koni” diye ekledi Rosatom.
Şirket, VVER-1200 reaktörlü güç ünitelerinin Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu’nun Fukuşima sonrası şartlarına uygun olduğunu vurguladı.
Santralle ilgili endişelerin siyasi bir boyutu var: Kıbrıs, Türkiye’yi adanın etnik bölünmesini pekiştirmek için Kıbrıslı Türklerin kendisine olan bağımlılığını artırmakla suçladı. Türkiye, adanın kuzeyindeki ayrılıkçı Kıbrıslı Türklere bir deniz altı kabloyla elektrik sağlayacağını söyledi. Akdeniz yüzeyinin birkaç yüz metre altında asılı duran bir boru hattı şimdiden kuzeye su sağlıyor.
Dört reaktöründen ilkinin bu yıl içinde devreye alınması planlanan santralin toplam kapasitesi 4 bin 800 megavat olacak ve Türkiye’nin elektrik ihtiyacının yaklaşık yüzde 10’unu karşılayacak. Rosatom, hükümet rakamlarına göre santralin bugün faaliyete geçmesi halinde İstanbul gibi yaklaşık 15 milyonluk bir şehre tek başına yetecek elektriği sağlayabileceğini de sözlerine ekledi.
Projenin 20 milyar dolara mal olduğu tahmin ediliyor. Rosatom projede %99,2 hisseye sahiptir ve tesisin inşası, bakımı, işletilmesi ve hizmetten çıkarılması için sözleşme imzalamıştır.
McDermott, Rhode Island’dan bildirdi. Ankara’dan Suzan Fraser katkıda bulundu.
