İkinci tur oylamadan bir gün önce en büyük soru, potansiyel bir kral yapıcı(iktidar belirleyici) koalisyonundaki son bölünmenin sonuç üzerinde nasıl bir etkisi olacağı.
Türkiye’nin kilit öneme sahip cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ilk turu, üçüncü bir milliyetçi adayın ve ittifakının Pazar günü yapılacak ikinci tur oylamanın kaderini belirleme potansiyeline sahip olduğunu gösterdi.
14 Mayıs’ta yapılan seçimlerde görevdeki Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan oyların yüzde 49,5’ini alırken, ana muhalefet ittifakının adayı Kemal Kılıçdaroğlu yüzde 44,8’de kaldı.
Seçimlerden önce Türk kamuoyunun pek de aşina olmadığı üçüncü aday Sinan Ogan, deneyimli bir aşırı sağcı siyasetçi olan Ümit Özdağ’ın Zafer Partisi’nin öncülüğünde yeni kurulan aşırı milliyetçi ATA İttifakı’nın desteğiyle seçimlerde yüzde 5,2 oy aldı. İttifak 14 Mayıs’taki parlamento seçimlerinde oyların yüzde 2,4’ünü almıştı.
Böyle bir sonuçla, milliyetçi aday ve ittifak ilk turun ardından olası kral yapıcılar olarak ortaya çıktı – ta ki son düşüşlerine kadar.
Analistler, bu oyların bir kısmının, ilk turdan günler önce yarıştan çekilen dördüncü aday Muharrem İnce’nin destekçilerinden ve hem Erdoğan’ı hem de Kılıçdaroğlu’nu sevmeyen bazı gençlerden geldiğini söylüyor.
İstanbul Şehir Üniversitesi’nde sosyoloji profesörü olan Mesut Yeğen, her iki adayı da cumhurbaşkanı olarak görmek istemeyen ve bugün Türkiye’deki ana akım siyasi partilerden etkilenmeyen bir seçmen bloğu olduğunu söyledi.
Al Jazeera’ye konuşan Yeğen, “Birçoğunun seküler hassasiyetleri var ve bu nedenle Erdoğan ve Cumhur İttifakı’nın izlediği din temelli muhafazakar siyasete karşılar” dedi.
Bu grubun aynı zamanda Kürt yanlısı Halkların Demokratik Partisi’nin Kılıçdaroğlu’na verdiği destekten ve iki taraf arasındaki işbirliğinden de rahatsız olduğunu ekledi.
Uluslararası ilişkiler akademisyeni olan Ogan, 2011 yılında, bugün Erdoğan ve partisinin en yakın müttefiki olan Milliyetçi Hareket Partisi’nden (MHP) parlamentoya girmiş, 2015 yılında partinin liderliği için başarısız bir teklif sunmuş ve ardından ihraç edilmişti.
O zamandan beri siyasetten uzaktı, ta ki Özdağ ile vardığı anlaşma sonucu cumhurbaşkanı adayı olana kadar.
Bu arada, uluslararası ilişkiler profesörü olan Özdağ, MHP’nin eski genel başkan yardımcısı olup daha sonra Kılıçdaroğlu’nun ittifakında yer alan İYİ Parti’de aynı görevi üstlenmiş ve ihraç edilerek 2021’de Zafer Partisi’ni kurmuştur.
Parti, son on yılların en ağır ekonomik krizinden etkilenen ülkede aşırı milliyetçi söylemler kullanarak ve zor durumdaki Türkler arasında hızla yayılan mülteci karşıtı duyguları benimseyerek halk desteğini artırdı.
Aşırı milliyetçi platform
Siyasi analist ve yazar Etyen Mahçupyan’a göre, Ogan’ın sandıklardan önce önemli bir seçmen tabanı yoktu ve Özdağ adaylığı konusunda onunla aynı fikirde olmasaydı Özdağ taraf olacak başka bir aday bulurdu.
Al Jazeera’ya konuşan Mahçupyan, “Oğan adı yalnızca dar milliyetçi siyasi ve akademik çevrelerdeki insanlar için bir anlam ifade ediyor olabilir, ancak Özdağ ve Zafer Partisi aslında bir seçmen tabanı oluşturdu” dedi.
Ogan ve Özdağ’ın seçim kampanyası platformu, Erdoğan’a ve onun Adalet ve Kalkınma Partisi’ne (AK Parti) şiddetle karşı çıktı.
Gündemleri, ülkedeki milyonlarca mülteciyi anavatanlarına geri gönderme vaadi etrafında dönüyordu ve “terör” gruplarına ve iddia ettikleri gibi hükümette yolsuzluk ve adam kayırmaya karşı sert bir dil kullandılar.
Ancak 22 Mayıs’ta beklenmedik bir şekilde Ogan, ikinci tur oylamada Erdoğan’ı destekledi ve bu da aynı gün ATA İttifakı’nın sona ermesine yol açtı.
Ogan, televizyonda yayınlanan bir basın toplantısında kararını vermesinde “istikrarın” büyük rol oynadığını söyledi ve Erdoğan’ın ittifakının 14 Mayıs’taki seçimlerde parlamento çoğunluğunu elde ettiğini belirtti. Siyasetçi, Erdoğan’ın kendisinin yanında yer alması için verdiği olası vaatleri açıklamadı.
“Parlamento çoğunluğunun ve cumhurbaşkanının aynı ittifaktan olması ülkenin istikrarı için önemli” diyen Ogan, kendisine oy verenlerden ikinci turda görevdeki cumhurbaşkanını desteklemelerini istedi.
Özdağ buna karşı çıktı ve Oğan’ın duruşunun kendisine ait olduğunu söyledi. İki gün sonra Özdağ, iki siyasetçinin bir mutabakat zaptı imzalamasının ardından düzenlediği ortak basın toplantısında ağırlığını Kılıçdaroğlu’na verdi.
Anlaşma, Türkiye’deki mültecilerin bir yıl içinde ülkelerine geri gönderilmesi, yolsuzluk, kayırmacılık ve “terör” ile mücadele ve Türk devletinin üniter yapısının korunmasına ilişkin güçlü açıklamalar içeriyor.
Farklı yollar
Mahcupyan, sadece iki aydır var olan ATA İttifakı’nın oylamada kilit bir rol oynayabileceğini ancak bireysel gündemlerin İttifak’ın çöküşüne yol açtığını söyledi.
“Ogan karar verirken gelecekteki seçmen desteğini düşünmeden kendi bireysel kariyerini düşünmüş, MHP’ye dönmeyi ve siyasete orada devam etmeyi hedeflemiş gibi görünüyor. Belki de kendisini partinin bir sonraki lideri olarak görüyordur” dedi.
Analist sözlerini şöyle sürdürdü: “Ancak Zafer Partisi bir muhalefet partisi olarak örgütlenmesini büyüttü ve seçmen tabanını genişletti.”
“Ümit Özdağ’ın, partisi için hedefleri var ve seçimlerden sonra da partisinin ayakta kalmasını istiyor, bu nedenle partinin bugüne kadar kurduğu çizgide muhalefetin yanında durmak zorunda.”
Kilit seçimden bir gün önce en büyük soru, potansiyel “kral yapıcı(iktidar belirleyici)” koalisyondaki bu bölünmenin ikinci turun sonucu üzerinde nasıl bir etkisi olacağı.
Yeğen, Zafer Partisi seçmenlerinin büyük çoğunluğunun, Özdağ ile anlaşmasının ve ana muhalefet adayının son iki hafta içinde kendilerine hitap eden bir duruş sergilemesinin ardından Kılıçdaroğlu’nu destekleyeceğini söyledi.
Ogan’ın geri kalan seçmenlerinin ikinci turda üç farklı şekilde yanıt verebileceğini de sözlerine ekledi. Yeğen, “Bazıları Erdoğan’a yönelecek, diğerleri Kılıçdaroğlu’na doğru hareket edecek, geri kalanlar ise sandığa gitmeyecek” dedi.
Mahcupyan, Ogan’a oy verenlerin çoğunun kendisiyle duygusal bir bağı olmadığını belirtti. “Ona oy verdiler çünkü diğer iki adaydan ayrı üçüncü bir yol istediler” dedi.
Haberin Kaynağı: https://www.aljazeera.com/news/2023/5/27/turkey-election-defunct-kingmaker
